لاریجان

لاریجان یکی از بخشهای شهرستان آمل در استان مازندران است . این بخش از نظر وسعت بزرکترین بخش در سطح کشورمیباشد. . لاریجان جنوبی ترین منطقه استان مازندران است. 

لاریجان یکی از بخشهای شهرستان آمل در استان مازندران است . این بخش از نظر وسعت بزرکترین بخش در سطح کشورمیباشد. . لاریجان جنوبی ترین منطقه استان مازندران است. در فصول بهار و تابستان بیش از 70000 هزار نفر جمعیت در لاریجان سکونت دارند اما بدلیل نبود برخی امکانات رفاهی و اشتغال این جمعیت در زمستان به زیر 10000 هزار نفر کاهش پیدا میکند .عمده ترین مشاغل ساکنین منطقه: کشاورزی و دامداری و پرورش ماهی است . برخی از روستاهای لاریجان بدلیل داشتن جاذبه های توریستی مرکز جذب مسافر و گردشگر میباشند . روستاهای آبگرم – آب اسک – بایجان و شاهان دشت از جمله مناطق توریستی لاریجان است .در حال حاظر بدلیل وجود رودخانه هراز که از قله دماوند سرچشمه میگیرد بهترین و باکیفیت ترین ماهی قزل الا در این منطقه پرورش داده میشودبخش لاریجان دارای دو شهر رینه و گزنگ است و از دو دهستان بالا لاریجان و لاریجان سفلی تشکیل شده‌ است.
جمعیت این بخش بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر ۸۷۲۱ نفر گزارش شده‌است .
لاریجان :‎کلمه لار و لَر که سر آغاز برخی اسامی اماکن فلات ایران دیده می‌شود غالباً به معنی جوی و نهر است. لار به معنی بر آمدگی غبغب شکل این جزیره باشد. در مجموع یعنی لاریجان در اصل لاری گان یعنی جایگاه منسوب به نهر است.ریشه کلمه علی القاعده همان زار (جریان یافتن آب است، طبق قاعده تبدیل ز، ذ به ل از پهلوی به فارسی): مصرع مثالی از دهخدا:بهشت و جوی شیرش آب لار است.
پرجمعیت‌ترین مناطق از لحاظ تراکم جمعیتی و یکی از غنی‌ترین آنها از لحاظ منابع گوناگون زیرزمینی می‌باشد.

دهستان بالا لاریجان:
هاره (محل نگهبانی) ، آخا(محل چشمه آب) ، ترا (کناری یا سه آب) ، دینان (پوشیده، مه آلود) ، شاهاندشت(دشت شایسته) ، شمس آباد ، شنگلده (10میوه جنگلی شنگل) ، کل پاشا ، لارین (روستای باریک) ، نهر، آخازیر (در زیر یا پایین چشمه) ، وانا (محل بادگیر)، آبگرم ، امیر آباد ، گزانه (پوشیده از گیاه گزنه_خزانه)، ملار (محل انگور) ، فیره (کناری، دور، پیشین) ، انهه (نزدیک) ، کنار انجام (جایگاه کناری) ، کندلو (محل کندو) ، گرنا (زمین ناصاف) ، گیلاس ، لزیرک (دارای زمین لیز یا شنی روان) ، پلمون (جایگاه گیاه آقطی-مون) ، نوا (پای آب) ، نیاک (واقع در محل ته نشست و گود) ، آب اسک (آب اشک – دارای سنگ آسیاب گردنده، محل آهو) ، ایرا (پایینی) ، لاسم (زمین هموار) ، پلور (تنومند و بزرگ) ، زیار (سر سبز، شاداب) ، امامزاده هاشم(پیچ،گردنه امام زاده هاشم – کتل)، افسانه سرا ، سد لار.
دهستان لاریجان سفلی:
بوالقلم ، پردمه (پُر مَه و دمه) ، کنی بن (محل معدن یا چشمه) ، لوط (لاهوت، دارای لایه های زمینی فرو ریخته) ، نوسر(نی زار) ، هفت تنان ، بائیجان (محل پر محصول)، تینه (محل پنهانی) ، حاجی کلا (در شکل اژی کلا یعنی قلعه مار) ، رزون (دارای تاک یا رُز)، کرف (کرو، پای کوه) ، میان ده ، ناندل (دلنواز) ، آهن سر ، مریجان (محل مار یا مرداب یا مورچه) ، پنجاب ، کهرود (رود خُرد)،کیان (منطقه چشمه خوب) ، لهر(میخانه) ، تیران (محل تیره یا تیر) ، اطاق سرا ، امره (گذرگاه سیل)،پلریه (راه دارای پل) ، دره کنار ،دیوران (ده کناری) ، سوا (پر سود) ، شیخ محله ، عبدالمناف ، کلری (مسیر بزکوهی) ، نشل (محل به پایین شریدن آب ، آبشار) ، نمار (دارای نمناکی)، کفا (کوهستانی).

 

حداکثر ریزش باران در ماه آذر و حداقل آن نیز در ماه تیر است.آب و هوای کوهستانی شامل آب و هوای معتدل کوهستانی و آب و هوای سرد کوهستانی است. دوری از دریا و افزایش تدریجی ارتفاع در اراضی جلگه‌ای، تغییرات خاصی را در آب و هوای این منطقه پدید آورده‌است. به طوری که در ارتفاعات ۱۸۰۰ تا ۳۰۰۰ متری، آب و هوای معتدل کوهستانی با زمستانی‌های سرد و یخ بندان طولانی و تابستان‌های کوتاه و معتدل وجود دارد. در ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر که دمای هوا به شدت پایین می‌آید، دارای زمستانی سرد همراه با یخ بندان طولانی و تابستان‌ها کوتاه و خشک است. در این نواحی هوا غالباً برفی است و در ارتفاعات مهم چون تخت سلیمان و دماوند یخچال‌های کوهستانی و طبیعی ایجاد شده‌است.

منابع آب

تقریبا در همه نقاط لاریجان چشمه و رودخانه های فراوانی وجود در نواحی
کوهستانی در فصل زمستان واوایل بهار پر آب و در تابستان کم آب و گاهی خشک است. از دیگر منابع آب این منطقه دریاچه‌های کوچک محلی است که به هنگام طغیان رودها در قسمت‌هایی که سطح آب‌های زیرزمینی بالا است به وجود می‌آید و برای کشاورزی، صید و شکار مورد استفادع قرار می‌گیرد. رودی که از جنوب به شمال در جریان است رود هراز، که به دریای مازندران می‌ریزد.نوع دیگر ذخایر آبی که در آن ماهی پرورش می‌یابد. و از جاذبه‌های گردشگری استان است. در لاریجان چشمه‌های آب معدنی فراوانی یافت می‌شود که خاصیت درمانی دارد و در معالجه امراض پوستی، مفصلی، عصبی، و گوارشی موثرند، چشمه‌های (آب اسک) (آبگرم لاریجان) و (استراباکو) حمام‌های آب معدنی (گوگردی) از آن جمله‌اند. چشمه‌هاي آبگرم در سراسر ايران و به ويژه در دامنة كوههاي البرز و زاگرس پراكنده‌اند و بسياري از آباديها به علت داشتن اين‌گونه چشمه‌ها، شهرت و اهميت يافته و آبگرمنام گرفته‌اند.برخي از اين آبها به علت در بر داشتن پاره‌اي مواد شيميايي، داراي رنگ، بو يا مزه خاصي مي‌شوند. برخي تركيبات گوگرد)سولفور و سولفات) به آب رنگ شيري يا آبي مي‌دهند، و آبي كه ئيدروژن سولفوره داشته باشد، بوي تخم‌مرغ فاسد دارد. آبگرمهاي داراي تركيبات آهن، رنگ سرخ يا اُخرايي و مزة گس دارند. نمكهاي ديگر، مانند كلرور سديم (نمك طعام) و يدور سديم، آب را شور يا تلخ مي‌سازند.

تاریخ:

مازندران بیش از ۵ هزار سال پیشینه تمدن شهری دارند، مازندران را به یکی از مهترین پایگاه‌های باستان‌شناسی در منطقه خاورمیانه شناسانده‌ است و آن در فرهنگ سازی و تمدن شهرنشینی مردم در ایران نقش مهمی را ایفا کرده‌است، جزوی از قلمرو پادشاهی ورگانا، و پس از آن یکی از استان‌های مهم پادشاهی تبرستان (که پس از شاه عباس تبرستان ایالتی از ایران و مازندران استانی از این ایالت شد)، بوده‌است. مردم بومی آن تپوری (مازندرانی) وآمارد وگیلک هستند، بر اساس یک افسانه رایج در میان آنها، نسب و اصالت آنها به خانواده پیامبر نوح می‌رسد که مردم بومی اعتقاد دارند کشتی اش در البرز آرمیده‌است، مازندران (تبرستان) تنها ناحیه‌ای از ایران است که در دوره اول فتوحات اعراب (۶۴۹-۶۳۷ میلادی) و حتی در زمان بنی امیه تسخیر نشد و در زمان بنی عباس (۷۶۵ میلادی) ضمیمه شد.

زبان مازندرانی:

مردم منطقه به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند. علاوه بر این اکثر آنها با زبان فارسی آشنا هستند و از آن نیز استفاده می‌کنند.

لاریجانی ها و لهجه آملی:

از کوهستانهای بندپی تا چلاو، لاریجان – نمارستاق و کلارستاق آمل تا حوالی امامزاده هاشم و جلگه‌های دو سمت هراز، دشت سر و محمود آباد و کوهپایه‌ها و جلگه‌های جاده چمستان، میان آمل و نور.لهجه های مشابه هم دارند. دسترسی به زیر ساخت‌های مناسب ارتباطی، بهمراه تسهیلات ویژه زیر بنایی آب و برق و گاز همراه با شرایط آب و هوایی معتدل، اراضی بسیار حاصلخیز، طبیعت گوناگون و مفرح ، دشتی، جنگلی و کوهستانی مساعد برای توسعه صنعت گردشگری و دسترسی به بازارهای هدف داخلی و خارجی، امکان توسعه سریع را در قالب بخشهای محوری گردشگری، کشاورزی، صنعتی و تجاری، فنآوری اطلاعات و ارتباطات را یکجا در خود گرد آورده‌است. همچنین برخورداری از میراث فرهنگی غنی و بیشترین نرخ دانش آموختگان با تحصیلات دانشگاهی مازندران در بین استانهای کشور، شرایط مناسبی برای گسترش سرمایه گذاری داخلی و خارجی استان در سطح منطقه شمال و ایران فراهم آورده‌است.

«البرز»، نام رشته‎کوهی در شمال ایران است که از تالشان جمهوری آذربایجان در غرب آغاز می‌شود و تا ترکمنستان و افغانستان در شرق ادامه می‌یابد. در استوره‌های ایرانیان، کوه «البرز» در میانه‎ی زمین قرار دارد و به آسمان پیوسته است.

کوه «دماوند» در قسمت مرکزی رشته‌کوه «البرز» و در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد. بلندترین قله‎ی آن «قله‎ی دماوند» است که در شرق کوهستان البرز مرکزی و از نظر تقسیمات کشوری، در استان مازندران قرار دارد. به گفته‎ی «پایگاه ملی داده‌های علوم زمین ایران» و تارنمای «رصدخانه‎ی زمین ناسا»، ارتفاع قله‎ی «دماوند» ۵۶۷۰ متر است و از نظر ارتفاع نسبی، در رده‎ی دوازدهم بلندترین قله‌های دنیا قرار دارد